Er bestaat een breed scala aan gezondheidseffecten door blootstelling aan allerlei neurotoxische stoffen in het werk, variërend van milde narcotische effecten tot invaliderende neurologische aandoeningen zoals parkinsonisme en dementie. Ook kan een acute intoxicatie door bijvoorbeeld zwavelwaterstof of koolmonoxide een direct letaal effect hebben.
Klassieke neurologische beroepsziekten veroorzaakt door kwik, lood en bestrijdingsmiddelen komen sporadisch voor in Nederland. Ook chronische toxische encefalopathie (CTE), ook wel organisch psychosyndroom (OPS) genoemd, is op zijn retour door de vervangingsplicht, betere hygiëne en gezondheidsbewaking bij het werken met neurotoxische stoffen. Onverwacht kunnen zich toch nieuwe beroepsziekten voordoen door veranderde werkmethoden, nieuwe stoffen of andere toepassingen van bekende neurotoxische stoffen; enkele voorbeelden hiervan worden gegeven.
Bij acute intoxicaties is het causaal verband meestal evident, maar vindt onderzoek naar de precieze oorzaak vaak marginaal plaats doordat in de acute fase de zorg primair op behandeling is gericht; leermomenten voor preventie worden hierdoor gemist. Bij chronische intoxicaties, waarbij het ziektebeeld sluipend ontstaat, is de causale diagnostiek lastig door het minder specifieke ziektebeeld met complexe differentiaaldiagnostiek. Aan de hand van twee ziektegeschiedenissen wordt ingegaan op de diagnostiek, revalidatie en preventie van beroepsziekten door neurotoxische stoffen.
