Skip to main content
Mijn bibliotheek
Ga naar:
Nieuws Boeken Tijdschriften Toetsvragen Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
BSL Shop
Inloggen

Welkom bij Erasmus MC & Bohn Stafleu van Loghum

Erasmus MC heeft ervoor gezorgd dat je Mijn BSL eenvoudig en snel kunt raadplegen. Je kunt je links eenvoudig registreren. Met deze gegevens kun je thuis, of waar ook ter wereld toegang krijgen tot Mijn BSL.

» Andere revante producten voor Erasmus MC studenten en medewerkers.

Registreer

Om ook buiten de locaties van Erasmus MC, thuis bijvoorbeeld, van Mijn BSL gebruik te kunnen maken, moet je jezelf eenmalig registreren. Dit kan alleen vanaf een computer op een van de locaties van Erasmus MC.

Eenmaal geregistreerd kun je thuis of waar ook ter wereld onbeperkt toegang krijgen tot Mijn BSL.

Login

Als u al geregistreerd bent, hoeft u alleen maar in te loggen om onbeperkt toegang te krijgen tot Mijn BSL.

Inloggen
Top
Kind en adolescent
Gepubliceerd in:

01-06-2002 | Artikel

Het belang van de prenatale levensfase voor de ontwikkeling van psychopathologie

Auteur: Bea R. H. M. Van den Bergh

Gepubliceerd in: Kind en adolescent | Uitgave 2/2002

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

In dit artikel wordt beschreven hoe de bidirectionele wisselwerkingen of transacties tussen vier niveaus (genetische activiteit, neurale activiteit, gedrag en omgeving) de fenotypische uitkomst van ontwikkeling probabilistisch bepalen. Het biedt een overzicht van wat bekend is over deze wisselwerkingen in de prenatale ontwikkelingsperiode, waarbij de nadruk ligt op de risico’s die eruit kunnen voortvloeien. Na een korte uiteenzetting van de prenatale ontwikkeling, wordt stilgestaan bij de mechanismen van de genetische expressie en het vraagstuk van de relatie tussen genotype en fenotype. Ten slotte komt de functionele of gedragsteratologie aan bod, die essentieel deel uitmaakt van de ontwikkelingspsychopathologie.
vorige artikel Zestig jaar kinder- en jeugdpsychiatrie in Nederland (1920-1980)
volgende artikel Opstap Opnieuw bij Turkse en Marokkaanse gezinnen: werkt het?
Literatuur
Aerts, L., & Van Assche, F. A. (2001). Low taurine, gamma-aminobutyric acid and carnosine levels in plasma of diabetic pregnant rats: consequences for the offspring. Journal of Perinatal Medicine, 29, 81-84.CrossRefPubMed
Ansink, B. J. J., & Aldenkamp, A. P. (1993). Klinische neuropedagogiek. Neurologische aspecten van kinderen met opvoedingsbelemmeringen, leerstoornissen, gedrags- en ontwikkelingsproblemen. Leuven: Garant.
Auroux, M. (1997). Behavioral teratogenesis: An extension to the teratogenesis of functions. Biology of the Neonate, 71, 137-147.CrossRefPubMed
Barrett, J. H. W. (1982). Prenatal influences on adaptation in the newborn. In P. Stratton (Ed.), Psychobiology of the human newborn (pp. 267-295). Chichester: Wiley.
Boer, G. J., Feenstra, M. G. P., Mirmiran, M., Swaab, D. F., & Van Haaren, F. (Eds.) (1988). Biochemical basis of functional neuroteratology. Progress in brain research, vol. 73. Amsterdam: Elsevier Science Publishers.
Bracha, H. S., Fuller Torrey, E., Gottesman, I. I., Bigelow, L. B., & Cunniff, C. (1992). Second-trimester markers of fetal size in schizophrenia: A study of monozygotic twins. American Journal of Psychiatry, 149, 1355-1361.PubMed
Casaer, P. (1993). Old and new facts about perinatal brain development. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 314, 101-109.CrossRef
Cummings, E. M., Davies, P. T., & Campbell, S. B. (2000). Developmental Psychopathology and Family Process. New York: Guilford Press.
Dawson, G., & Ashman, S. B. (2000). On the origins of a vulnerability to depression: The influence of the early social environment on the development of psychobiological systems related to risk for affective disorder. In C. A. Nelson (Ed.), The effects of early adversity on neurobehavioral development. The Minnesota symposia on child psychology, 31, (pp. 245-280). Mahwah, nj: Erlbaum.
De Kloet, R., Rosenfeld, P., Van Eekelen, J. A. M., Sutano, W., & Levine, S. (1988). Stress, glucocorticoids and development. Progress in brain research, vol. 73. Amsterdam: Elsevier Science Publishers.
Emde, R. N., & Spicer, P. (2000). Experience in the midst of variation: New horizons for development and psychopathology. Development and Psychopathology, 12, 313-331.CrossRefPubMed
Gitau, R., Fisk, N. M., & Glover, V. (2001). Maternal Stress in pregnancy and its effect on the human foetus: an overview of research findings. Stress, 4, 195-203.CrossRef
Gitau, R., Fisk, N. M., Teixeira, J. M. A., Cameron, A., & Glover, V. (2001). Fetal hypothalamic-pituitary-adrenal stress responses to invasive procedures are independent of maternal responses. Journal of Clinical Endocrinology and Metabolism, 86, 104-109.CrossRefPubMed
Glover, V. (1997). Maternal stress and anxiety in pregnancy and emotional development of the child. British Journal of Psychiatry, 171, 105-106.CrossRefPubMed
Gottlieb, G. (1970). Conceptions of prenatal development. In L. R. Aronsons, E. Tobach, D. S. Lehrman, & J. S. Rosenblatt (Eds.), Development and evolutions of behavior: Essays in memory of T. C. Schneirla (pp. 111-137). San Francisco: W. H. Freeman.
Gottlieb, G. (1976a). Conceptions of prenatal development: Behavioral embryology. Psychological Review, 83, 215-234.CrossRef
Gottlieb, G. (1976b). The roles of experience in the development of behavior and the nervous system. In G. Gottlieb (Ed.), Neural and behavioural specificity (pp. 25-54). New York: Academic Press.
Gottlieb, G. (1997). Synthesizing nature-nurture. Prenatal roots of instinctive behavior. Mahwah, nj: Erlbaum.
Greenough, W. T., Black, J. E., & Wallace, C. S. (1987). Experience and brain development. Child Development, 58, 539-559.CrossRefPubMed
Gunnar, M. R. (2000). Early adversity and the development of stress reactivity and regulation. In C. A. Nelson (Ed.), The effects of early adversity on neurobehavioral development. The Minnesota symposia on child psychology, 31 (pp. 163-200). Mahwah, nj: Erlbaum.
Huether, G. (1998). Stress and the adaptive self-organization of neuronal connectivity during early childhood. International Journal of Developmental Neuroscience, 16, 297-306.CrossRefPubMed
Huizink, A. C. (2000). Prenatal stress and its effects on infant development. Academisch proefschrift, Universiteit Utrecht. Utrecht: auteur.
Huttenlocher, P. R. (1999). Synaptogenesis in human cerebral cortex and the concept of critical periods. In N. A. Fox, L. A. Leavitt, & J. G. Warhol (Eds.), The role of early experience in infant development (pp. 15-28). Johnson, & Johnson Consumer Companies.
Jacobson, S. W., & Jacobson, J. L. (2000). Teratogenic insult and neurobehavioural function in infancy and childhood. In C. A. Nelson (Ed.), The effects of early adversity on neurobehavioral development. The Minnesota symposia on child psychology, 31 (pp. 61-112). Mahwah, nj: Erlbaum.
Johnson, M. H. (2000). Functional brain development in infants: elements of an interactive specialization framework. Child Development, 71, 75-81.CrossRefPubMed
Killingsworth R. C., Dunkel-Shetter, C., Wadhwa, P. D., & Sandman, C. A. (1999). Psychological adaptation and birth outcomes: the role of personal resources, stress and sociocultural context in pregnancy. Health Psychology, 18, 333-345.CrossRef
Kind en Gezin (2000). Het kind in Vlaanderen 2000. Brussel: Kind en Gezin.
Kolb, B., Gibb, R., & Dallison, A. (1999). Early experience, behavior and changing brain. In N. A. Fox, L. A. Leavitt, & J. G. Warhol (Eds.), The role of early experience in infant development (pp. 41-63). Johnson, & Johnson Consumer Companies.
Ladd, C. O., Huot, R. L., Thrivikraman, K. V., Nemeroff, C. B., Meaney, M. J., & Plotsky, P. M. (2000). Long-term behavioral and neuroendocrine adaptations to adverse and early experiences. Progress in Brain Research, 122, 81-103.CrossRefPubMed
Lewis, D., & Granic, I. (2000). Emotion, development, and self-organization. Dynamic systems approaches to emotional development. Cambridge: Cambridge University Press.
Loos, R. J. F. (2001). Fetal origins of cardiovascular and metabolic risk factors in young adults. A prospective twin study. Academisch proefschrift. Katholieke Universiteit Leuven. Leuven: auteur.
Lou, H. C., Hansen, D., Nordentoft, M., Pryds, O., Jensen, F. L., Nim, J., & Hemmingsen, R. (1994). Prenatal stressors of human life affect fetal brain development. Developmental Medicine and Child Neurology, 36, 826-832.PubMedCrossRef
Lytton, H. (1990). Child and parent effects in boys’ conduct disorder: a reinterpretation. Developmental Psychology, 29, 683-697.CrossRef
Matthews, S. G. (2000). Antenatal glucocorticoids and programming of the developing CNS. Pediatric Research, 47, 291-300.CrossRefPubMed
McClelland, J., & Siegler, R. S. (2001). Mechanisms of cognitive development. Behavioral and neural perspectives. Mahwah, nj: Erlbaum.
Merikangas, K. R. (2000). Familial and genetic factors and psychopathology. In C. A. Nelson (Ed.), The effects of early adversity on neurobehavioral development. The Minnesota symposia on child psychology, 31 (pp. 281-316). Mahwah, nj: Erlbaum.
Mirmiran, M., & Swaab, D. F. (1992). Effects of perinatal medication on the developing brain. In J. G. Nijhuis (Ed.), Fetal behaviour. Developmental and perinatal aspects (pp. 112-125). Oxford: University Press.
Mulder E. J. H., Huizink A. C., De Medina, P. G., Van den Bergh, B. R. H., & Buitelaar J. K. (2001). Moederlijke stress: effecten op de zwangerschap en het (ongeboren) kind. Tijdschrift Kindergeneeskunde, 69, 83-91.
Nathanielsz, P. W. (1999). Life in the womb. The origin of health and disease. Ithaca, ny: Promethan Press.
Nelson, C. A., & Bloom, F. E. (1997). Child development and neuroscience. Child Development, 68, 970-987.CrossRef
O’Connor, T. G., Heron, J., Golding, J., Beveridge, M., & Glover, V. (in druk). Maternal antenatal anxiety and children’s behavioural/emotional problems in early childhood. British Journal of Psychiatry.
Plomin, R. (2000). Behavioural genetics in the 21st century. International Journal of Behavioral Development, 24, 30-34.CrossRef
Posner, M. I., & Rothbart, M. K. (2000). Developing mechanisms of self-regulation. Development and Psychopathology, 12, 427-441.CrossRef
Prechtl, H. F. R. (1984). Continuity and change in early neural development. In H. R. R. Prechtl (1984), Continuity of neural functions from prenatal to postnatal life. Clinics in Developmental Medicine N° 94 (pp. 1-15). Oxford: Blackwell.
Rose, S. (1998). Lifelines. Biology, freedom and determinism. London: Pinguin Books.
Rose, S. A., & Feldman, J. F. (2000). The relation of very low birthweight to basic cognitive skills in infancy and childhood. In C. A. Nelson (Ed.), The effects of early adversity on neurobehavioral development. The Minnesota symposia on child psychology, 31 (pp. 31-60). Mahwah, nj: Erlbaum.
Rutter, M., & Casaer, P. (Eds.) (1991). Biological factors for psychosocial disorders. Cambridge: Cambridge University Press.
Rutter, M., Silberg, J., O’Connor, T., & Simonoff, E. (1999a). Genetics and child psychiatry: I. Advances in quantitative and molecular genetics. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 40, 3-18.CrossRef
Rutter, M., Silberg, J., O’Connor, T., & Simonoff, E. (1999b). Genetics and child psychiatry: ii. Empirical research findings. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 40, 19-55.CrossRef
Schneider, M. L., Clarke, A. S., Kraemer, G. W., Roughton, E. C., Lubach, G. R., Riem-Kaufman, S., Schmidt, D., & Ebert, M. (1998). Prenatal stress alters brain biogenic amine levels in primates. Development and Psychopathology, 10, 427-440.CrossRefPubMed
Schneider, M. L., & Moore, C. F. (2000). Effect of prenatal stress on development: a nonhuman primate model. In C. A. Nelson (Ed.), The effects of early adversity on neurobehavioral development. The Minnesota symposia on child psychology, 31 (pp. 201-244). Mahwah, nj: Erlbaum.
Schneider, M. L., Roughton, E. C., Koehler, A., & Lubach, G. R. (1999). Growth and development following prenatal stress in primates: An examination of ontogenetic vulnerability. Child Development, 70, 263-274.CrossRefPubMed
Shanahan, M. J., Valsiner, J., & Gottlieb, G. (1997). Developmental concepts across disciplines. In J. Tudge, M. J. Shanahan, & J. Valsiner (Eds.), Comparisons in human development (pp. 34-71). New York: Cambridge University Press.
Shore, A. N. (2001). Effects of secure attachment relationship on right brain development, affect regulation and infant mental health. Infant Mental Health Journal, 22, 7-66.CrossRef
Spreen, O. T., Risser, A. H., & Edgell, D. (1995). Developmental neuropsychology. New York: Oxford University Press.
Steinberg, L., & Avenevoli, S. (2000). The role of context in the development of psychopathology; a conceptual framework and some speculative propositions. Child Development, 71, 66-74.CrossRefPubMed
Swaab, D. F. (1991). Relation between maturation of neurotransmitter systems in the human brain and psychosocial disorders. In M. Rutter, & P. Casaer (Eds.), Biological factors for psychosocial disorders (pp. 50-66). Cambridge: Cambridge University Press.
Trevarthen, C., & Aitken, K. J. (2001). Infant intersubjectivity: research, theory, and clinical applications. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 42, 3-48.CrossRef
Van Cranenburgh (1998). Neurowetenschappen, een overzicht. Maarssen: Elsevier/De Tijdstroom.
Van den Bergh, B. (1981). Factoren die de prenatale ontwikkeling beïnvloeden. Literatuurstudie aangaande factoren die het prenataal intra-uterien milieu bepalen en die te beschouwen zijn als prenatale determinanten van het postnataal gedrag. Niet gepubliceerde licentiaatsverhandeling, Katholieke Universiteit Leuven. Leuven: auteur.
Van den Bergh, B. (1989). De emotionele toestand van de (zwangere) vrouw, obstetrische complicaties en het gedrag en de ontwikkeling van de foetus en van het kind tot de leeftijd van zeven maanden. Niet gepubliceerd doctoraatsproefschrift, Katholieke Universiteit Leuven. Leuven: auteur.
Van den Bergh, B. (1990). The influence of maternal emotions during pregnancy on fetal and neonatal behavior. Pre- and Perinatal Psychology Journal, 5, 119-130.
Van den Bergh, B. R. H. (1992). Maternal emotions during pregnancy and fetal and neonatal behaviour. In J. G. Nijhuis (Ed.), Fetal Behaviour. Developmental and Perinatal Aspects (pp. 157-178). Oxford: University Press.
Van den Bergh, B. (2000). Zwangerschap, hoe benader je dat? Beknopt overzicht van de benadering van moederlijke emoties en stress tijdens de zwangerschap in wetenschappelijk onderzoek. cbgs-Werkdocument, 2000/11. Brussel: Centrum voor Bevolkings- en Gezinsstudie.
Van den Bergh, B. (2001). Gender-related effects of maternal anxiety during pregnancy on temperament, emotions and behavior in eigth- and nine-years olds. Paper gepresenteerd op de Biennial Meeting of the Society for Research in Child Development (SRCD), 19-22 april in Minneapolis, Minnesota.
Van den Bergh, B., Vanhauwaert, I., & Marcoen, A. (1999). Pre- en postnatale emotionele invloeden op het gedrag van het kind. Eerste resultaten van een follow-up studie bij acht- en negenjarigen. CBGS-Werkdocument 1. Brussel: Centrum voor Bevolkings- en Gezinsstudie.
Van der Molen, M. W., & Ridderinkhof, K. R. (1998). The growing and aging brain: life-span changes in brain and cognitive functioning. In A. Demetriou, W. Doise, & C. van Lieshout (Red.), Life-span developmental psychology (pp. 35-99). Chichester: Wiley.
Vázquez, D. M. (1998). Stress and the developing limbic-hypothalamic-pituitary-adrenal axis. Psychoneuroendocrinology, 23, 663-700.CrossRefPubMed
Wachs, D. (1999). Necessary but not sufficient. The respective role of single and multiple influences on individual development. Washington, dc: American Psychological Association.
Weinstock, M. (1997). Does prenatal stress impair coping and regulation of hypothalamic-pituitary-adrenal axis? Neuroscience and Biobehavioral Review, 21, 1-10.CrossRef
Welberg, L. A. M., Seckl, J. R., & Holmes, M. C. (2000). Inhibition of 11ß-hydroxysteroid dehydrogenase, the foetoplacental barrier to maternal glucocorticoids, permanently programs amygdala GR mRNA expression and anxiety-like behaviour in the offspring. European Journal of Neuroscience, 12, 1047-1054.CrossRefPubMed
Metagegevens
Titel
Het belang van de prenatale levensfase voor de ontwikkeling van psychopathologie
Auteur
Bea R. H. M. Van den Bergh
Publicatiedatum
01-06-2002
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Kind en adolescent / Uitgave 2/2002
Print ISSN: 0167-2436
Elektronisch ISSN: 1876-5998
DOI
https://doi.org/10.1007/BF03060839

Andere artikelen Uitgave 2/2002

Traumatische herinneringen kunnen worden beïnvloed

  • Opmerkelijk

Boekbespreking

  • Boeken

Het tekort van de reguliere psychologie en de gedurfde interpretatie

  • Beschouwing

Effectonderzoek voor de ‘evidence based’ praktijk

  • Opmerkelijk

Zestig jaar kinder- en jeugdpsychiatrie in Nederland (1920-1980)

  • Artikel

Opstap Opnieuw bij Turkse en Marokkaanse gezinnen: werkt het?

  • Onderzoek kort