Skip to main content
Mijn bibliotheek
Ga naar:
Nieuws Boeken Tijdschriften Toetsvragen Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
BSL Shop
Inloggen

Welkom bij Erasmus MC & Bohn Stafleu van Loghum

Erasmus MC heeft ervoor gezorgd dat je Mijn BSL eenvoudig en snel kunt raadplegen. Je kunt je links eenvoudig registreren. Met deze gegevens kun je thuis, of waar ook ter wereld toegang krijgen tot Mijn BSL.

» Andere revante producten voor Erasmus MC studenten en medewerkers.

Registreer

Om ook buiten de locaties van Erasmus MC, thuis bijvoorbeeld, van Mijn BSL gebruik te kunnen maken, moet je jezelf eenmalig registreren. Dit kan alleen vanaf een computer op een van de locaties van Erasmus MC.

Eenmaal geregistreerd kun je thuis of waar ook ter wereld onbeperkt toegang krijgen tot Mijn BSL.

Login

Als u al geregistreerd bent, hoeft u alleen maar in te loggen om onbeperkt toegang te krijgen tot Mijn BSL.

Inloggen
Top
Tijdschrift voor Psychotherapie
Gepubliceerd in:

01-06-2002

Drie generaties holocaust?

Over gehechtheid, trauma en veerkracht

Auteur: Prof. dr. M. H. van IJzendoorn

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie | Uitgave 3/2002

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Abstract

Ruim een halve eeuw geleden werden naar schatting zes miljoen joden vermoord in een gruwelijke genocide. Ongeveer driekwart van de joodse Nederlanders werd omgebracht. Er waren ook overlevenden, onder wie kinderen die soms op even wonderbaarlijke als tragische wijze de verschrikkingen van de holocaust wisten te doorstaan. Wat is er van hen geworden, meer dan vijftig jaar na hun traumatische ervaringen, nu ze rond de 70 jaar oud zijn? Ondergaan zij en hun kinderen en misschien zelfs hun kleinkinderen nog de (indirecte) invloed van de holocaust?
In dit artikel wordt een gehechtheidstheoretisch onderzoek naar mogelijke overdracht van traumatische holocaustervaringen over drie generaties belicht, en worden de uitkomsten van een meta-analytische studie besproken. De conclusie luidt dat de eerste generatie overlevenden nog steeds symptomen van posttraumatische stress laat zien, maar dat er geen intergenerationele overdracht heeft plaatsgevonden. Een stressdiathesis model kan een verklaring bieden voor de opmerkelijke veerkracht van de holocaustoverlevenden.
volgende artikel Serie onderzoek en psychotherapie: Catastrofale misinterpretaties
Literatuur
Ainsworth, M.D.S., Blehar, M.C., Waters, E., & Wall, S. (1978). Patterns of attachment. Hillsdale, N.J.: Lawrence Erlbaum.
American Psychiatric Association (1994 ). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. DSM-IV. (4th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Association.
Bakermans-Kranenburg, M.J., & IJzendoorn, M.H. van (1993). A psychometric study of the Adult Attachment Interview: Reliability and discriminant validity. Developmental Psychology, 29, 870-879.CrossRef
Barker, P. (1991). Regeneration. Londen: Penguin.
Barocas, H.A., & Barocas, C.B. (1979). Wounds of the fathers: The next generation of Holocaust victims. International Review of Psycho-Analysis, 6,331-340.
Barocas, H.A., & Barocas, C.B. (1973). Manifestations of concentration camp effects on the second generation. American Journal of Psychiatry, 130, 820-821.PubMed
Barocas, H.A., & Barocas, C.B. (1980). Separation-individuation conflicts in children of Holocaust survivors. Journal of Contemporary Psychotherapy, 11, 6-14.CrossRef
Bar On, D., Eland, J., Kleber, R.J., Krell, R., Moore, Y., Sagi, A., Soriano, E., Suedfeld, P., Velden, P.G. van der, & IJzendoorn, M.H. van (1998). Multigenerational perspectives on coping with the Holocaust experience: An attachment perspective for understanding the developmental sequelae of trauma across generations. International Journal of Behavioral Development, 22, 315-338.CrossRef
Bartstra, J.S.(1955). Vergelijkende stemmingsgeschiedenis in de bezette gebieden van West-Europa 1940-1945. Mededelingen van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, afdeling Letterkunde, 18, 141-180.
Bauman, Z. (1989). Modernity and the Holocaust. Cambridge, UK: Polity Press.
Benz, W. (2001). Death toll. In W.E. Laqueur (Ed.), The Holocaust encyclopedia (pp. 137-145). New Haven/Londen: Yale University Press.
Blom, J.H.C. (1987). De vervolging van de joden in Nederland in internationaal vergelijkend perspectief. De Gids, 150, 494-507.
Bossenbroek, M. (2001). De meelstreep. Terugkeer en opvang na de Tweede Wereldoorlog. Amsterdam: Bert Bakker.
Brasz, F.C. (1995). Na de tweede wereldoorlog: van kerkgenootschap naar culturele minderheid. In J.H.C. Blom, R.G. Fuks-Mansfeld en I. Schoeffer (red.), Geschiedenis van de Joden in Nederland (pp. 351-403). Amsterdam: Balans.
Cooper, H., & Hedges, L.V. (1994). The handbook of research synthesis. New York: Russell Sage Foundation.
Danieli, Y.E. (1998). International handbook of multigenerational legacies of trauma. New York: Plenum.
Dasberg, L. (1980). Pedagogie in de schaduw van het jaar 2000 of hulde aan de hoop. Meppel: Boom.
Durlacher, G.L. (1997). Verzameld werk. Amsterdam: Meulenhoff.
Evers-Emden, B. (1994). Geleende kinderen. Ervaringen van onderduikouders en hun joodse beschermelingen in de jaren 1942 tot 1945. Kampen: Kok.
Frankl, V.E. (1984). Man's search for meaning. An introduction to logotherapy. (3rd revised and enlarged edition). New York: Simon & Schuster.
Goldberg, J., True, W.R., Eisen, S.A., & Henderson, W.G. (1990). A twin-study of the effects of the Vietnam-war on posttraumatic stress disorder. Journal of the American Medical Association, 263, 1227-1232.CrossRefPubMed
Goldstein, G., Van Kammen, W., Shelly, C., Miller, D., & Van Kammen, D. (1987). Survivors of imprisonment in the Pacific Theater during World War II. American Journal of Psychiatry, 144, 1210-1214.PubMed
Grice, P. (1975). Logic and conversation. In P. Cole en J.L. Moran (Eds.), Syntax and semantics. Volume 3. Speech acts. (pp. 41-58) New York: Academic Press.
Griffioen, J.W., & Zeller, R. (1998). A comparative analysis of the persecution of the Jews in the Netherlands and Belgium during the Second World War. Netherlands Journal of Social Sciences, 34, 126-164.
Groot, A.D. de (1981). Over regels en taken van het forum in de gamma-wetenschappen. Meppel: Boom.
Haan, I. de (1997). Na de ondergang. De herinnering aan de Jodenvervolging in Nederland 1945-1995.Den Haag: SDU Uitgevers.
Jong, L. de (1976). Verzet en illegaliteit 1940-1945. Mededelingen der Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, afdeling Letterkunde, 39, 203-221.
Horowitz, M.J., Wilner, N., & Alvarez, W. (1979). Impact of Event Scale: A measure of subjective stress. Psychosomatic Medicine, 41, 209-218.PubMed
IJzendoorn, M.H. van (1995). Adult attachment representations, parental responsiveness, and infant attachment: A meta-analysis on the predictive validity of the Adult Attachment Interview. Psychological Bulletin, 117, 387-403.CrossRefPubMed
IJzendoorn, M.H. van, Bakermans-Kranenburg, M.J., & Sagi, A. (in voorbereiding). Are children of Holocaust survivors less well-adapted and more disturbed than comparisons? A meta-analysis on intergenerational transmission of posttraumatic stress. Leiden: Leiden University.
Keilson, H.A. (1978). Sequentielle Traumatisierung bei Kindern. Deskriptiv-klinische und quantifizierend-statistische follow-up-Untersuchung zum Schicksal der jüdischen Kriegswaisen in den Niederlanden.Stuttgart: Ferdinand Enke Verlag.
Kellerman, N.P.F. (2001). Psychopathology in children of Holocaust survivors: A review of the research literature. Israël Journal of Psychiatry and Related Sciences, 38, 36-46.PubMed
Keren, N. (2001). Children. In W.E. Laqueur (Ed.), The Holocaust encyclopedia. (pp. 115-119). New Haven/Londen: Yale University Press.
Krell, R. (1993). Child survivors of the Holocaust: Strategies of adaptation. Canadian Journal of Psychiatry - Revue Canadienne de Psychiatrie, 38, 384-389.PubMed
Krell, R. (1985). Child survivors of the Holocaust: 40 years later. Journal of the American Academy of Child Psychiatry, 24, 378-380.CrossRefPubMed
Kuiper, A. (1997). Een wijze ging voorbij. Het leven van Abel J. Herzberg. Amsterdam: Querido.
Laqueur, W.E. (2001). The Holocaust encyclopedia. New Haven/Londen: Yale University Press.
Lammers, C.J. (1990.). Macht en gezag van de Duitse bezetter. Mededelingen der Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, afdeling Letterkunde, 53, 115-159.
Lammers, C.J. (1998). Persecution in the Netherlands during World War Two. An introduction. Netherlands Journal of Social Sciences, 34, 111-113.
Langeveld, M.J.(1976). Gunstige verwerking van ongunstige ervaringen in de levensgeschiedenis o.a. bij oorlogskinderen. Enige aspecten van de klinisch-pedagogische benaderingswijze in onderzoek en behandeling. Mededelingen der Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, afdeling Letterkunde, 39, 157-169.
Leon, G.R., Butcher, J.N., Kleinman, M., Goldberg, A., & Almagor, M. (1981). Survivors of the Holocaust and their children: current status and adjustment. Journal of Personality and Social Psychology, 41, 503-516.CrossRefPubMed
Levi, P. (1987). If this is a man. London: Sphere Books. (Oorspronkelijke Italiaanse uitgave 1947)
Main, M., & Goldwyn, R. (1994). Adult attachment classification system. Berkeley: University of California.
Minco, M. (1986). De glazen brug. Amsterdam: Bert Bakker.
Niederland, W.G. (1981). The survivor syndrome: Further observations and dimensions. Journal of the American Psychoanalytic Association, 29, 413-425.CrossRefPubMed
Paris, J. (2000). Predispositions, personality traits, and posttraumatic stress disorder. Harvard Review of Psychiatry, 8, 175-183.PubMed
Popper, K.R. (1959). The logic of scientific discovery. London: Hutchinson .
Presser, J. (1985). Ondergang. De vervolging en verdelging van het Nederlandse jodendom (1940-1945). Deel II. Den Haag: Staatsuitgeverij.
Rosenheck, R., & Fontana, A. (1998). Transgenerational effects of abusive violence on the children of Vietnam combat veterans. Journal of Traumatic Stress, 11, 731-742.CrossRefPubMed
Rosenheck, R., & Nathan, P. (1985). Secondary traumatization in children of Vietnam veterans. Hospital and Community Psychiatry, 36, 538-539.PubMed
Sagi, A., IJzendoorn, M.H. van, Grossmann, K.E., Joels, T., Grossmann, K., Scharf, M. & Koren-Karie, N. (in voorbereiding). Child survivors - but not their children - suffer from traumatic Holocaust experiences.Haifa: University of Haifa.
Segev, T. (1992). The seventh million. Jerusalem: Keter.
Shorter, E. (1997). A history of psychiatry. From the era of the asylum to the age of Prozac. New York: Wiley.
Sigal, J.J., & Weinfeld, M. (1989). Trauma and rebirth. Intergenerational effects of the Holocaust. New York: Praeger.
Solomon, Z., Kotler, M., & Mikulincer, M. (1988). Combat-related posttraumatic stress disorder among 2nd-generation Holocaust survivors - preliminary findings. American Journal of Psychiatry, 145, 865-868.PubMed
Solomon, Z., & Prager, E. (1992). Elderly Israeli Holocaust survivors during the Persian-Gulf-war. A study of psychological distress. American Journal of Psychiatry, 149, 1707-1710.PubMed
Suomi, S.J. (1999). Attachment in rhesus monkeys. In J. Cassidy en P.R. Shaver (Eds.), Handbook of attachment. Theory, research, and clinical applications (pp. 181-197). New York: Guilford.
Swaan, A. de (1982). De mens is de mens een zorg. Opstellen 1971-1981. Amsterdam: Meulenhoff.
Thienes-Hontos, P., Watson, Ch.G., & Kucala, T. (1982). Stressdisorder symptoms in Vietnam and Korean War veterans . Journal of Consulting & Clinical Psychology, 50, 558-561.CrossRef
Thijn, E. van (2000). Het verhaal. Amsterdam: Meulenhoff.
True, W.R., Rice, J., Eisen, S.A., Heath, A.C., Goldberg, J., Lyons, M.J., & Nowak, J. (1993). A twin study of genetic and environmental contributions to liability for posttraumatic stress symptoms. Archives of General Psychiatry, 50, 257-264.PubMed
Ultee, W., & Flap, H. (1996). De Nederlandse paradox. Waarom overleefden zoveel Nederlandse joden de Tweede Wereldoorlog niet? In H.Ganzeboom en S. Lindenberg (red.), Verklarende sociologie. Opstellen voor Reinhard Wippler (pp. 185-197). Amsterdam: Thesis Publishers.
Wagenaar, W.A. (1991). Remembering my worst sins. How autobiographical memory serves the updating of the conceptual self. In M.A. Conway, D.C. Rubin, H. Spinnler en W.A. Wagenaar (Eds.), Theoretical perspectives on autobiographical memory (1st ed., pp. 263-274). Dordrecht: Kluwer.
Warmbrunn, W. (2001). Netherlands. In W.E. Laqueur (Ed.), The Holocaust encyclopedia. (pp. 437-443). New Haven/Londen: Yale University Press.
Yehuda, R., Schmeidler, J., Elkin, A., Wilson, G.S., Siever, L., Binder-Brynes, K., Wainberg, M., & Aferiot, D. (1998). Phenomenology and psychobiology of the intergenerational response to trauma. In Y. Danieli (Ed.), International handbook of multigenerational legacies of trauma. (pp. 639-657). New York: Plenum.
Yehuda, R., Schmeidler, J., Giller, E.L., Siever, L.J., & Binder-Brynes, K. (1998). Relationship between posttraumatic stress disorder characteristics of Holocaust survivors and their adult offspring. American Journal of Psychiatry, 155, 841-843.PubMed
Metagegevens
Titel
Drie generaties holocaust?
Over gehechtheid, trauma en veerkracht
Auteur
Prof. dr. M. H. van IJzendoorn
Publicatiedatum
01-06-2002
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Tijdschrift voor Psychotherapie / Uitgave 3/2002
Print ISSN: 0165-1188
Elektronisch ISSN: 1876-5637
DOI
https://doi.org/10.1007/BF03061963

Andere artikelen Uitgave 3/2002