Skip to main content
Mijn bibliotheek
Ga naar:
Nieuws Boeken Tijdschriften Toetsvragen Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
BSL Shop
Inloggen

Welkom bij Erasmus MC & Bohn Stafleu van Loghum

Erasmus MC heeft ervoor gezorgd dat je Mijn BSL eenvoudig en snel kunt raadplegen. Je kunt je links eenvoudig registreren. Met deze gegevens kun je thuis, of waar ook ter wereld toegang krijgen tot Mijn BSL.

» Andere revante producten voor Erasmus MC studenten en medewerkers.

Registreer

Om ook buiten de locaties van Erasmus MC, thuis bijvoorbeeld, van Mijn BSL gebruik te kunnen maken, moet je jezelf eenmalig registreren. Dit kan alleen vanaf een computer op een van de locaties van Erasmus MC.

Eenmaal geregistreerd kun je thuis of waar ook ter wereld onbeperkt toegang krijgen tot Mijn BSL.

Login

Als u al geregistreerd bent, hoeft u alleen maar in te loggen om onbeperkt toegang te krijgen tot Mijn BSL.

Inloggen
Top
Tijdschrift voor Psychotherapie
Gepubliceerd in:

01-06-2009 | Forum

De behandeling van complexe traumatisering

Reactie op Lamers (2008), Tijdschrift voor Psychotherapie, 34, 452-466

Auteurs: Onno van der Hart, Ellert R. S. Nijenhuis

Gepubliceerd in: Tijdschrift voor Psychotherapie | Uitgave 3/2009

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

De bijdrage van Paul Lamers (2008) over risico’s en bijwerkingen van complexe traumabehandeling aan de rubriek ‘Forum’ vraagt om een repliek. De behandeling van mensen met complexe traumagerelateerde stoornissen en een geschiedenis van onder meer vroegkinderlijke chronische traumatisering is, zoals Lamers stelt, inderdaad complex, vergt veel van patiënten en therapeuten, en is niet van risico’s ontbloot. Zo komen tal van patiënten met een dergelijke achtergrond in behandeling met niet alleen specifieke symptomen van een posttraumatische stressstoornis (PTSS) maar, naast persoonlijksstoornissen en hardnekkige hechtingsstoornissen, ook met ernstige lichamelijke klachten, forse depressieve klachten, zelfbeschadigend gedrag, suïcidale gedachten en handelingen, psychotische episodes, middelenafhankelijkheid en complexe dissociatieve stoornissen: verschijnselen die alle aanleiding zijn geweest om deze patiënten uit te sluiten van effectonderzoek bij PTSS (Spinazzola, Blaustein & Van der Kolk, 2005).
vorige artikel Persoonlijkheidsstoornissen bij adolescenten
volgende artikel Verdere omzwervingen
Voetnoten
1
In Nederland heeft zich in dit opzicht een essentiële ontwikkeling voorgedaan. In 2007 is het Landelijk centrum voor vroegkinderlijke chronische traumatisering (LCVT) van start gegaan. Hieraan zijn tien regionale instellingen met een afdeling voor hetzij volwassenen hetzij kinderen met een dergelijke geschiedenis verbonden (zie www.lcvt.nl). Het centrum houdt zich onder meer bezig met de ontwikkeling van richtlijnen voor diagnostiek en behandeling en met deskundigheidsbevordering in de vorm van training, consultaties en supervisies. Ongetwijfeld zal daar ook uitgebreid aandacht besteed worden aan de problematiek waarop Lamers zich in zijn bijdrage heeft gericht. Vooralsnog concentreert het LCVT zich op patiënten met complexe PTSS, persoonlijkheidsstoornissen met een hoge mate van dissociatie en complexe dissociatieve stoornissen. Maar vroegkinderlijke chronische traumatisering kan ook een belangrijke etiologische factor zijn bij andere stoornissen, zoals verslavingen (zie bijvoorbeeld Langeland, Draijer & Van den Brink, 2004) en psychotische stoornissen (Moskowitz, Schäfer & Dorahy, 2009). Ook hierbij zal de ontwikkeling van passende behandeling en bijbehorende richtlijnen ter hand genomen moeten worden.
 
Literatuur
Akyuz, G., Dogan, O., Şar, V., Yargic, L.I. & Tutkun, H. (1999). Frequency of dissociative identity disorder in the general population in Turkey. Comprehensive Psychiatry, 40, 151–159.
Allport, G.W. (1961). Patterns and growth in personality. New York: Holt, Rinehart, & Winston.
Arnow, B.A. (2004). Relationships between childhood maltreatment, adult health and psychiatric outcomes, and medical utilization. Journal of Clinical Psychiatry, 65 Suppl 12, 10-15.
Blizard, R.A. (1997). The origins of dissociative identity disorder from an object relations and attachment perspective. Dissociation, 10, 223-229.
Blizard, R.A. (2003). Disorganized attachment: Development of dissociated self states and a relational approach to treatment. Journal of Trauma and Dissociation, 4, 27-50.
Boon, S., & Draijer, N. (1993). Multiple personality disorder in the Netherlands. Lisse: Swets & Zeitlinger.
Boon, S., & Draijer, N. (1995). Screening en diagnostiek van dissociatieve stoornissen. Lisse: Swets & Zeitlinger.
Bromberg, P. (1998). Standing in the spaces: Essays on clinical process, trauma, and dissociation. Hillsdale, NJ: The Analytic Press.
Coons, P.M. (1994). Confirmation of childhood abuse in child and adolescent cases of child and adolescent cases of multiple personality disorder and dissociative disorder not otherwise specified. Journal of Nervous and Mental Disease, 182, 461-464.
Davies, J.M., & Frawley, M.G. (1994). The psychoanalytic treatment of adult survivors of childhood sexual abuse. New York: Basic Books.
Diseth, T. H. (2006). Dissociation following traumatic medical treatment procedures in childhood: A longitudinal follow-up. Devcelopment and Psychopathology, 18, 233-251.
Draijer, N., & Boon, S. (1999). The imitation of dissociative identity disorder: Patients at risk, therapists at risk. Journal of Psychiatry & Law, 11, 301-322.
Draijer, N., & Langeland, W. (1999). Childhood trauma and perceived parental dysfunction in the etiology of dissociative symptoms in psychiatric inpatients. American Journal of Psychiatry, 156, 379-385.
Foote, B., Smolin, Y., Kaplan, M., Legatt, M.E., & Lipschitz, D. (2006). Prevalence of dissociative disorders in psychiatric outpatients. American Journal of Psychiatry, 163, 623–629.
Friedl, M.C., & Draijer, N. (2000). Dissociative disorders in Dutch psychiatric inpatients. American Journal of Psychiatry, 157, 1012–1013.
Gast, U. (2003). Zusammenhang von Trauma und Dissoziation. In G. H. Seidler, P. Laszig, R. Micka & B.V. Nolting (red.), Aktuelle Entwicklungen in der Psychotraumatologie. Theorie, Krankheitsbilder, Therapie (pp. 79-102). Giessen: Psychosozial-Verlag.
Gezondheidsraad (2004). Omstreden herinneringen. Den Haag: Gezondheidsraad.
GIGV (1995). Meervoudige persoonlijkheidsstoornis: Eindrapport van een werkgroep, ingesteld augustus door de Hoofdinspecteur van de toenmalige GIGV. Rijswijk: Auteur.
Gleaves, D.H. (1996). The sociocognitive model of dissociative identity disorder: a reexamination of the evidence. Psychological Bulletin, 120, 42–59.
Hart, O. van der, & Nijenhuis, E.R.S. (1999a). Psychotherapie en hervonden herinneringen--deel I Fasegerichte traumabehandeling tegenover Recovered Memory Therapy. Tijdschrift voor Psychotherapie, 25, 387-405.
Hart, O. van der, & Nijenhuis, E.R.S. (1999b). Psychotherapie en hervonden herinneringen--deel II Richtlijnen voor de praktijk. Tijdschrift voor Psychotherapie, 25, 406-421.
Hart, O. van der, & Nijenhuis, E.R.S. (2003). Psychotherapie en ‘hervonden herinneringen.’ In O. van der Hart (red.) (2003), Trauma, dissociatie en hypnose (4e, gewijzigde druk) (pp. 421-447). Lisse: Swets & Zeitlinger.
Hart, O. van der, & Nijenhuis, E.R.S. (2008). Dissociative disorders. In P.H. Blaney & T. Millon (red.), Oxford textbook of psychopathology (second ed.) (pp. 452-481). New York/Oxford: Oxford University Press.
Hart, O. van der, Nijenhuis, E.R.S., & Steele, K. (2006). The haunted self: Structural dissociation and the treatment of chronic traumatization. New York/Londen: W.W. Norton & Co.
Hornstein, N.L., & Putnam, F.W. (1992). Clinical phenomenology of child and adolescent multiple personality disorder. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 31, 1055-1077.
Howell, E.F. (2005). The dissociative mind. Hillsdale, NJ: The Analytic Press.
International Society for the Study of Dissociation (2005). [Chu, J.A., Loewenstein, R., Dell, P.F., Barach, P.M., Somer, E., Kluft, R.P., Gelinas, D.J., Van der Hart, O., Dalenberg, C.J., Nijenhuis, E.R.S., Bowman, E.S., Boon, S., Goodwin, J., Jacobson, M., Ross, C.A., Sar, V, Fine, C.G., Frankel, A.S., Coons, P.M., Courtois, C.A., Gold, S.N., & Howell, E.]. Guidelines for treating Dissociative Identity Disorder in adults. Journal of Trauma & Dissociation, 6, 69-149.
Johnson, J. G., Cohen, P., Kasen, S., & Brook, J.S. (2006). Dissociative disorders among adults in the community, impaired functioning, and axis I and II comorbidity. Journal Psychiatric Research, 40, 131–140.
Kluft, R.P. (1994). Countertransference in the treatment of multiple personality disorder. In J.P. Wilson & J.D. Lindy (red.), Countertransference in the treatment of PTSD (pp. 122-150). New York: Guilford.
Kluft, R.P. (1996). Treating the traumatic memories of patients with dissociative identity disorder. American Journal of Psychiatry, 153(Festschrift Suppl.), 103-110.
Kluft, R.P. (1999). An overview of the psychotherapy of dissociative identity disorder. American Journal of Psychotherapy, 53, 289-319.
Lamers, P. (2008). De woorden en de dingen. Over risico’s en bijwerkingen van complexe traumabehandeling. Tijdschrift voor Psychotherapie, 34, 452-466.
Langeland, W., Draijer, N., & Brink, W. van den (2004). Psychiatric comorbidity in treatment-seeking alcoholics: the role of childhood trauma and perceived parental dysfunction. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 28, 441-447.
Liotti, G. (1999a). Disorganization of attachment as a model for understanding dissociative psychopathology. In J. Solomon & C. George (Eds.), Attachment disorganization (pp. 297-317). New York: Guilford.
Liotti , G. (1999b). Understanding the dissociative process: The contributions of attachment theory. Psychoanalytic Inquiry, 19, 757-783.
Lyons-Ruth, K., Dutra, l., Schuder, M. R., & Bianchi, I. (2006). From infant attachment disorganization to adult dissociation: Relational adaptations or traumatic experiences? Psychiatric Clinics of North America, 29, 63-86.
McEwen, B.S. (2008). Understanding the potency of stressful early life experiences on brain and body function. Metabolism, 57(Suppl 2), S11-S15.
Moskowitz, A., Schäfer, I., & Dorahy, M. J. (red.) (2008). Dissociation and psychosis: Multiple perspectives on a complex relationship. London: John Wiley & Sons.
Nicolai, N. (2008). Overdracht en tegenoverdracht bij vroegkinderlijke traumatisering. Tijdschrift voor Psychotherapie, 34, 431-449.
Nijenhuis, E.R.S. (2008). Bewustzijn en zelf-bewustzijn bij dissociatieve stoornissen. In J.A. den Boer, G. Glas & A. Mooij (red.), Kernproblemen van de psychiatrie (pp. 180-239). Meppel: Boom.
Ogawa, J.R., Sroufe, L.A., Weinfield, N.S., Carlson, E.A., & Egeland, B. (1997). Development and the fragmented self: Longitudinal study of dissociative symptomatology in a nonclinical sample. Development and Psychopathology, 9, 855-879.
Raymaekers, L., Geraerts, E., & Merckelbach, H. (2008). Hervonden herinneringen: De stand van zaken. Tijdschrift voor Psychotherapie, 34, 242-259.
Rifkin, A., Ghisalbert, D., Dimatou, S., Jin, C., & Sethi, M. (1998). Dissociative identity disorder in psychiatric inpatients. American Journal of Psychiatry, 155, 844–845.
Spinazzola, J., Blaustein, M., & Van der Kolk, B.A. (2005). Posttraumatic stress disorder treatment outcome research: The study of unrepresentative samples? Journal of Traumatic Stress, 18, 425-436.
Tutkun, H., Şar, V., Yargic, L.I., Ozpulat, T., Yanik, M., & Kiziltan, E. (1998). Frequency of dissociative disorders among psychiatric inpatients in a Turkish University Clinic. American Journal of Psychiatry, 155, 800–805.
Metagegevens
Titel
De behandeling van complexe traumatisering
Reactie op Lamers (2008), Tijdschrift voor Psychotherapie, 34, 452-466
Auteurs
Onno van der Hart
Ellert R. S. Nijenhuis
Publicatiedatum
01-06-2009
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Tijdschrift voor Psychotherapie / Uitgave 3/2009
Print ISSN: 0165-1188
Elektronisch ISSN: 1876-5637
DOI
https://doi.org/10.1007/BF03080494

Andere artikelen Uitgave 3/2009

Bijeenkomsten

  • Bijeenkomsten

Persbericht

  • Persbericht

Zoektocht van een psychotherapeut in opleiding

  • Artikelen

J.E. Verheugt-Pleiter (red.). Psychoanalyse anno nu. Lezingencarrousel Freud-festival 2006. Assen: Van Gorcum. 413 pp., € 39,95

  • Gelezen

Psychoanalyse en middelenmisbruik

  • Artikelen

Inleiding

  • Inleiding