Skip to main content
Mijn bibliotheek
Ga naar:
Nieuws Boeken Tijdschriften Toetsvragen Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
BSL Shop
Inloggen

Welkom bij Erasmus MC & Bohn Stafleu van Loghum

Erasmus MC heeft ervoor gezorgd dat je Mijn BSL eenvoudig en snel kunt raadplegen. Je kunt je links eenvoudig registreren. Met deze gegevens kun je thuis, of waar ook ter wereld toegang krijgen tot Mijn BSL.

» Andere revante producten voor Erasmus MC studenten en medewerkers.

Registreer

Om ook buiten de locaties van Erasmus MC, thuis bijvoorbeeld, van Mijn BSL gebruik te kunnen maken, moet je jezelf eenmalig registreren. Dit kan alleen vanaf een computer op een van de locaties van Erasmus MC.

Eenmaal geregistreerd kun je thuis of waar ook ter wereld onbeperkt toegang krijgen tot Mijn BSL.

Login

Als u al geregistreerd bent, hoeft u alleen maar in te loggen om onbeperkt toegang te krijgen tot Mijn BSL.

Inloggen
Top
Neuropraxis
Gepubliceerd in:

01-12-2011

Beeldvormend onderzoek naar de effecten van geslachtshormonen op de hersenen: onderzoek bijtransseksuelen

Auteur: Mw. dr. Baudewijntje Kreukels

Gepubliceerd in: Neuropraxis | Uitgave 6/2011

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

Mannen en vrouwen verschillen van elkaar en geslachtshormonen spelen daarbij een rol; ze beïnvloeden hersenen en gedrag. De onderzoeker naar de effecten van geslachtshormonen op het brein maakt onderscheid tussen organiserende en activerende effecten. Onder organiserende effecten wordt de invloed van prenatale hormonen op de organisatie van de hersenen verstaan, terwijl de effecten van geslachtshormonen op reeds bestaande hersensystemen activerend worden genoemd. Transseksuelen ervaren een genderidentiteit die niet overeenkomt met hun geboortegeslacht. Organiserende effecten van geslachtshormonen spelen mogelijk een rol bij het ontstaan van deze discrepantie. Met behulp van beeldvormend onderzoek kunnen eventuele determinanten voor de ontwikkeling van transseksualiteit bestudeerd worden. De vraag die daarbij gesteld wordt, is of transseksuelen op verschillende uitkomstmaten meer gelijkenis vertonen met hun geboortegeslacht of met hun –wensgeslacht. Daarnaast biedt de behandeling met cross-sex-hormonen de mogelijkheid activerende effecten van geslachtshormonen op het brein te onderzoeken. In dit artikel geef ik een overzicht van recent beeldvormend onderzoek naar de effecten van geslachtshormonen bij transseksuelen.
vorige artikel Woorden vooraf
volgende artikel De rol van de biologische klok en het autonome zenuwstelsel bij wakker worden
Literatuur
American Psychiatric Association (2000).Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th edition, text revision (DSM-IV-TR), American Psychiatric Association, Washington, DC.CrossRef
Bakker, J. (2009). De rol van geslachtshormonen bij de seksuele differentiatie van de hersenen en gedrag.Neuropraxis, 13,6, 147–152.CrossRef
Berglund, H., Lindstrom, P., Dhejne-Helmy, C. & Savic, I. (2008). Maleto- female transsexuals show sex-atypical hypothalamus activation when smelling odorous steroids.Cerebral Cortex, 18,8, 1900–1908.PubMedCrossRef
Blanchard, R. (1989). The classification and labeling of nonhomosexual gender dysphorias.Archives of Sexual Behavior, 18,4, 315–334.PubMedCrossRef
Blanchard, R. (2008). Deconstructing the feminine essence narrative.Archives of Sexual Behavior, 37, 434–438.PubMedCrossRef
Blanchard, R., Dickey, R. & Jones, C.L.(1995). Comparison of height and weight in homosexual versus nonhomosexual male gender dysphorics.Archives of Sexual Behavior, 24,5, 543–554.PubMedCrossRef
Cantor, J. (2011). New MRI studies support the Blanchard typology of Male-to-Female transsexualism.Archives of Sexual Behavior, [epub ahead of print].
Carrillo, B., Gomez-Gil, E., Rametti, G., Junque, C., Gomez, A., Karadi, K., Segovia, S. & Guillamon, A. (2010). Cortical activation during mental rotation in male-to-female and female-to-male transsexuals under hormonal treatment.Psychoneuroendocrinology, 35,8, 1213–1222.PubMedCrossRef
Cohen-Kettenis, P.T., Goozen, S.H. van, Doorn, C.D. & Gooren, L.J. (1998). Cognitive ability and cerebral lateralisation in transsexuals.Psychoneuroendocrinology, 23,6, 631–641.PubMedCrossRef
Flor-Henry, P. (2010). EEG analysis of Male to Female transsexuals: discriminant function and source analysis.Clinical EEG and Neuroscience, 41,4, 219–222.PubMed
Garcia-Falgueras, A. & Swaab, D.F. (2008). A sex difference in the hypothalamic uncinate nucleus: relationship to gender identity.Brain, 131,12, 3132–3146.PubMedCrossRef
Gizewski, E.R., Krause, E., Schlamann, M., Happich, F., Ladd, M.E., Forsting, M. & Senf, W. (2009). Specific cerebral activation due to visual erotic stimuli in male-to-female transsexuals compared with male and female controls: an fMRI study.The Journal of Sexual Medicine, 6,2, 440–448.PubMedCrossRef
Gomez-Gil, E., Canizares, S., Torres, A., Torre, T.F. de la, Halperin, I. & Salamero, M. (2009). Androgen treatment effects on memory in female-to-male transsexuals.Psychoneuroendocrinology, 34,1, 110–117.PubMedCrossRef
Goozen, S.H. van , Slabbekoorn, D., Gooren, L.J., Sanders, G. & Cohen-Kettenis, P.T. (2002). Organizing and activating effects of sex hormones in homosexual transsexuals.Behavioral Neuroscience, 116,6, 982–988.PubMedCrossRef
Goozen, S.H. van, Cohen-Kettenis, P.T., Gooren, L.J., Frijda, N.H. & Poll, N.E. van de (1995). Gender differences in behaviour: activating effects of cross-sex hormones.Psychoneuroendocrinology, 20,4, 343–363.PubMedCrossRef
Haraldsen, I.R., Egeland, T., Haug, E., Finset, A. & Opjordsmoen, S. (2005). Cross-sex hormone treatment does not change sex-sensitive cognitive performance in gender identity disorder patients.Psychiatry Research, 137,3, 161–174.PubMedCrossRef
Haraldsen, I.R., Opjordsmoen, S., Egeland, T. & Finset, A. (2003). Sex-sensitive cognitive performance in untreated patients with early onset gender identity disorder.Psychoneuroendocrinology, 287, 906–915.CrossRef
HulshoffPol, H.E., Cohen-Kettenis, P.T., Haren, N.E.M. van, Peper, J.S., Brans, R.G.H., Cahn, W., Schnack, H.G., Gooren, L.J.G. & Kahn, R.S. (2006). Changing your sex changes your brain: influences of testosterone and estrogen on adult human brain structure.European Journal of Endocrinology, 155, S107–S114.CrossRef
Kruijver, F.P., Zhou, J.N., Pool, C. W., Hofman, M.A., Gooren, L J. & Swaab, D.F. (2000). Male-to-female transsexuals have female neuron numbers in a limbic nucleus. The Journal ofClinical Endocrinology & Metabolism, 85,5, 2034–2041.CrossRef
Künzel, H.E., Murck, H., Stalla, G.K. & Steiger, A. (2011). Changes in the sleep electroencephalogram (EEG) during male to female transgender therapy.Psychoneuroendocrinology, 36, 1005–1009.PubMedCrossRef
Levay, S. (1991). A difference in hypothalamic structure between heterosexual and homosexual men.Science, 253(5023), 1034–1037.PubMedCrossRef
Luders, E., Sanchez, F.J., Gaser, C., Toga, A.W., Narr, K.L., Hamilton, L S. & Vilain, E. (2009). Regional grey matter variation in male-to-female transsexualism.Neuroimage, 46,4, 904–907.PubMedCrossRef
Meyer-Bahlburg, H.F. (2011). Transsexualism (“Gender Identity Disorder”) - A CNS-Limited Form of Intersexuality. inHormonal and genetic basis of sexual differentiation disorders and hot topics in endocrinology, M.I. New & J L. Simpson, eds., Springer Science+Business Media, 75–79.
Miles, C., Green, R. & Hines, M. (2006). Estrogen treatment effects on cognition, memory and mood in male-to-female transsexuals.Hormones and Behavior, 50,5, 708–717.PubMedCrossRef
Miles, C., Green, R., Sanders, G. & Hines, M. (1998). Estrogen and memory in a transsexual population.Hormones and Behavior,34,2, 199–208.PubMedCrossRef
Nawata, H., Ogomori, K., Tanaka, M., Nishimura, R., Urashima, H., Yano, R., Takano, K. & Kuwabara, Y. (2010). Regional cerebral blood flow changes in female to male gender identity disorder.Psychiatry & Clinical Neuroscience, 64,2, 157–161.CrossRef
Nieder, T.O., Herff, M., Cerwenka, S., Preuss, W.F., Cohen-Kettenis, P.T., Cuypere, G. De, Haraldsen I.R. & Richter-Appelt, H. (2011). Age of onset and sexual orientation in transsexual males and females.The Journal of Sexual Medicine, 8,3, 783–791.PubMedCrossRef
Phoenix, C.H., Goy, R.W., Gerall, A.A. & Young, W.C. (1959). Organizing action of prenatally administered testosterone propionate on the tissues mediating mating behavior in the female guinea pig.Endocrinology, 65, 369–382.PubMedCrossRef
Rametti, G., Carrillo, B., Gomez-Gil, E., Junque, C., Segovia, S., Gomez, A. & Guillamon, A. (2011a). White matter microstructure in female to male transsexuals before cross-sex hormonal treatment. A diffusion tensor imaging study.Journal of Psychiatric Research, 45,2, 199–204.CrossRef
Rametti, G., Carrillo, B., Gomez-Gil, E., Junque, C., Zubiarre-Elorza, L., Segovia, S., Gomez, A. & Guillamon, A. (2011b). The microstructure of white matter in male to female transsexuals before cross-sex hormonal treatment. A DTI study.Journal of Psychiatric Research, 45,7, 949–954.CrossRef
Rijn, A. van & Cohen-Kettenis P. (2003). Geslachtshormonen en transseksualiteit.Neuropraxis, 7,4, 120–124.CrossRef
Savic, I. & Arver, S. (2011). Sex Dimorphism of the Brain in Male-to- Female Transsexuals.Cerebral Cortex [epub ahead of print].
Schilder, C., Dijk, S. van, Meinhardt, W., Dam, F. van & Schagen, S. (2011). Cognitief functioneren van prostaatkankerpatiënten die hormonale therapie ondergaan.Neuropraxis, 15,1, 20–26.CrossRef
Schöning, S., Engelien, A., Bauer, C., Kugel, H., Kersting, A., Roestel, C., Zwitserlood, P., Pyka, M., Dannlowski, U., Lehmann, W., Heindel, W., Arolt, V. & Konrad, C. (2010). Neuroimaging differences in spatial cognition between men and male-to-female transsexuals before and during hormone therapy.The Journal of Sexual Medicine, 7,5, 1858–1867.PubMedCrossRef
Schöning, S., Engelien, A., Kugel H., Schafer, S., Schiffbauer, H., Zwitserlood, P., Pletziger, E., Beizai, P., Kersting, A., Ohrmann, P., Greb, R.R., Lehman, W., Heindel, W., Arolt, V. & Konrad, C. (2007). Functional anatomy of visuo-spatial working memory during mental rotation is influenced by sex, menstrual cycle, and sex steroid hormones.Neuropsychologia, 45, 3203–14.PubMedCrossRef
Slabbekoorn, D., Goozen, S.H. van, Megens, J., Gooren, L.J. & Cohen- Kettenis, P.T. (1999). Activating effects of cross-sex hormones on cognitive functioning: a study of short-term and long-term hormone effects in transsexuals.Psychoneuroendocrinology, 24,4, 423–447.PubMedCrossRef
Sommer, I.E., Cohen-Kettenis, P.T., Raalten, R.T. van, Veer, A.J. van der, Ramsey, L.E., Gooren, L.J., Kahn, R.S. & Ramsey, N.F. (2008). Effects of cross-sex hormones on cerebral activation during language and mental rotation: An fMRI study in transsexuals.European Neuropsychopharmacology, 18,3, 215–221.PubMedCrossRef
Wisniewski, A.B., Prendeville, M.T. & Dobs, A.S. (2005). Handedness, functional cerebral hemispheric lateralization, and cognition in male-to-female transsexuals receiving cross-sex hormone treatment.Archives of Sexual Behavior, 34,2, 167–172.PubMedCrossRef
World Health Organization (1992),International statistical classification of disease and related health problems (ICD, 10th revision) Geneva, Switzerland.
Zhou, J.N., Hofman, M.A., Gooren, LJ. & Swaab, D.F. (1995). A sex difference in the human brain and its relation to transsexuality.Nature, 378(6552), 68–70.PubMedCrossRef
Metagegevens
Titel
Beeldvormend onderzoek naar de effecten van geslachtshormonen op de hersenen: onderzoek bijtransseksuelen
Auteur
Mw. dr. Baudewijntje Kreukels
Publicatiedatum
01-12-2011
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Neuropraxis / Uitgave 6/2011
Print ISSN: 1387-5817
Elektronisch ISSN: 1876-5785
DOI
https://doi.org/10.1007/s12474-011-0029-2

Andere artikelen Uitgave 6/2011

Signalement

Woorden vooraf

Effect van tekort en suppletie van groeihormoon en insuline-achtige groeifactor-I op hersenfuncties

Geslachtshormonen en hersenontwikkeling in de puberteit

De rol van de biologische klok en het autonome zenuwstelsel bij wakker worden

Taallateralisatie en handvoorkeur: Is er een verband met prenatale blootstelling aan testosteron?