Kristalartritis is een vorm van gewrichtsontsteking, waarbij kristallen in een gewricht kunnen worden aangewezen als de oorzaak van de ontsteking. De meest voorkomende zijn natriumuraat- en calciumpyrofosfaatkristallen, verantwoordelijk voor respectievelijk jicht- en pyrofosfaatartritis (vroeger: pseudojicht). Deze kristallen zijn pathologisch wanneer ze intra-articulair worden gevonden. Fysiologisch komt kristalvorming voor bij bot-/tandvorming. Pathologisch is kristalvorming rondom gewrichten, zoals bij basische calciumfosfaatzouten, i.c. hydroxyapatiet. Zoutneerslag berust op een biochemisch proces (▶ aandachtsbox 9.1). Het optreden van een ontstekingsreactie wordt door immunologische factoren bepaald en hierbij speelt het inflammasoom met interleukineproductie (met name interleukine-1) een belangrijke rol.
