eSBIRTes: online-tool voor vroeginterventie op spoeddiensten

eSBIRTes werd gefinancierd door de Europese Commissie, DG Justitie, vrijheid en veiligheid. Het project werd gecoördineerd door de Vereniging voor Alcohol- en andere Drugproblemen, in samenwerking met het Centre for Public Health, Liverpool John Moores University (Groot-Brittannië), de Eötvös Lorand Universiteit (Hongarije), IREFREA (Spanje) en het Trimbos-instituut (Nederland). Voor meer informatie zie www.​esbirtes.​eu.

Deze kennis werd geïnventariseerd via een uitgebreide systematische literatuurstudie. De volledige literatuurstudie kan gedownload worden via het eSBIRTes-ebook. De resultaten van de literatuurstudie werden tevens gepubliceerd (Wood e.a., 2014).

De belangrijkste resultaten van de literatuurstudie: er is heel wat evidentie dat SBIRT-programma’s in de eerstelijnsgezondheidszorg effectief kunnen zijn bij het verminderen van bepaald risicogedrag (zoals alcoholgebruik). Er zijn ook aanwijzingen dat zulke programma’s effectief kunnen zijn bij het minderen van het gebruik van illegale drugs. Er is veel evidentie dat SBIRT-programma’s uitgevoerd op spoedgevallendiensten effectief kunnen zijn in het verminderen van alcoholgerelateerde problemen. Er is echter meer onderzoek nodig om aan te tonen dat dit ook het geval is voor illegale drugs. Het ASSIST-screeningsinstrument heeft verschillende voordelen ten opzichte van andere gevalideerde screeningsinstrumenten (zoals DAST). Er is nog geen onderzoek gedaan naar de effectiviteit van elektronische of online-programma’s om te minderen met of met betrekking tot de preventie van drugsgebruik op spoedgevallendiensten. Wel zijn er voldoende aanwijzingen om aan te nemen dat zulke programma’s acceptabel zijn voor zowel professionals als gebruikers.

Zie www.​who.​int/​substance_​abuse/​activities/​assist_​v3_​english.​pdf?​ua=​1.

De Drug and Alcohol Self Help module (DASH) is een gratis online-zelfhulpmodule voor cannabis, GHB en/of cocaïne die is gebaseerd op Minderdrinken.nl. Deze Nederlandse zelfhulpmodule voor alcoholgebruikers wordt aanzien als een effectieve methodiek om problematisch drinken te verminderen (Riper e.a., 2008). Cliënten die naar de DASH worden doorverwezen, krijgen een e-mailbericht met een persoonlijke login voor de zelfhulpmodule. Eerst helpt de module de gebruiker te beslissen of deze het gebruik zoud willen veranderen, door de motivatie te testen en hem aan te moedigen een lijstje met voor- en nadelen van drugsgebruik op te stellen. Daarna stelt de gebruiker zich persoonlijke doelen. De module helpt om de controle over het drugsgebruik te vergemakkelijken en geeft feedback op maat. De module ondersteunt een gedragsverandering, door verscheidene oefeningen aan te bieden om een terugval te vermijden, naast informatie over drugsgebruik en de risico’s of schade die daarmee gepaard gaan. Na zes weken stuurt de module de gebruiker een evaluatieformulier om de vooruitgang te beoordelen en, indien nodig, nieuwe doelen te bepalen.

Sommige cliënten waren te dronken of agressief, of in het algemeen niet in staat mee te werken bij de spoeddienst. Aan die cliënten werd een polsbandje gegeven met een URL en een unieke inlogcode. Met die code konden zij de screeningtest thuis zelf uit te voeren.

De risiconiveaus waar cliënten in onderverdeeld worden, zijn zoals deze werden uitgewerkt in de gevalideerde ASSIST.

In het initiële projectvoorstel werd opgenomen dat de interventie ook zou worden uitgetest in twee Britse ziekenhuizen. Wegens het zeer moeilijke klimaat in verband met gegevensbescherming binnen de nationale gezondheidsdienst NHS, kon de ethische goedkeuring om het project in ziekenhuizen in het Verenigd Koninkrijk te implementeren niet tijdig worden verkregen. Daarom besliste het projectteam om de interventie ook uit te testen op enkele grote muziekfestivals waar de doelgroep van de interventie sterk vertegenwoordigd is.

Dit artikel geeft alleen een overzicht van de belangrijkste resultaten. Voor een uitgebreide weergave van de resultaten van dit project (met ‘needs assessment’, informatiesessies, pilot-implementatie en evaluatie van de interventie) zie het eSBIRTes-ebook.

Wegens problemen met het verzamelen van de gegevens, werden de ASSIST-gegevens van de cliënten die aan de interventie hadden deelgenomen via een polsbandje niet opgeslagen. Op basis van gegevens van Google Analytics zagen we dat slechts vijf cliënten (2,3%) met hun unieke code hadden ingelogd op assist.esbirtes.eu/home; dit waren allemaal Belgische cliënten. Vier van hen bezochten meer dan tien pagina’s en we mogen aannemen dat ze de vragenlijst volledig hebben afgewerkt. Uit die resultaten blijkt duidelijk dat de screeninguitval veel hoger is voor cliënten met een polsbandje, dan voor cliënten bij wie de screening onmiddellijk werd uitgevoerd in de ziekenhuizen.