Enkeloedeem wordt vooral veroorzaakt door drukverhoging in het veneuze systeem van het been. Hierdoor ontstaat pitting oedeem: door druk ontstaat een putje in het verdikte been. De belangrijkste oorzaken zijn lokaal ten gevolge van veneuze insufficiëntie of systemisch, ten gevolge van hartfalen. Bij tweezijdig oedeem met tekenen van veneuze insufficiëntie zonder verdere cardovasculaire afwijkingen in de anamnese en de voorgeschiedenis kan de diagnose in de huisartsenpraktijk snel gesteld worden. Vaak kan echter niet direct een onderliggende oorzaak worden vastgesteld bij patiënten met oedeem, omdat kenmerkende symptomen in anamnese of bij lichamelijk onderzoek ontbreken. Aanvullend onderzoek is dan nodig, omdat de aanwezige pathologie vaak onderschat wordt. Vooral bij patiënten met cardiovasculaire klachten of risicofactoren, die oedeem hebben, is de kans op hartfalen groot. De fysische diagnostiek is bemoeilijkt bij adipeuze patiënten, terwijl bij hen de kans op afwijkingen groter is. Veel minder vaak is er sprake van non-pitting oedeem, dat meestal wordt veroorzaakt door problemen in de lymfeafvoer (lymfoedeem).